Voeding

Fien Vansevenant verdedigde haar eindproef, met als titel Zorgband Leie en Schelde als zorgderij. Verkenning van de verbinding tussen een publieke voedselstrategie en territoriale ontwikkelingskansen, in het kader van de master stedenbouw en ruimtelijke planning, aan de Universiteit Gent (UGent).

De masterproef van Fien richt zich op het historische landbouwpatrimonium van OCMW Gent in Laarne, Destelbergen, Nazareth en Merelbeke, in samenwerking met Zorgband Leie en Schelde. Het sociaal-ruimtelijk onderzoek, uitgevoerd tussen 2022 en 2023 binnen de stadsacademie, is geïnspireerd door de geplande herstructurering van zorgsite Lemberge. Het beoogt een vernieuwd masterplan met ruimtelijke ingrepen als stimulans voor een herziene zorgvisie. De focus ligt op alle Zorgband Leie & Schelde-sites, waarbij de verbroken link tussen historisch patrimonium en zorginstellingen wordt erkend. Een voedselstrategie wordt onderzocht in deze masterproef, met als doel de heropleving van de relatie tussen zorginstellingen en gronden, zowel voor bijdrage aan landbouwtransitie als voor meer controle over voedsel in de instellingen. Het onderzoek omvat twee luiken binnen een agro-ecologisch kader.

Deze masterproef omarmt duurzaamheid op meerdere fronten. Door de ontwikkeling van een doordachte voedselstrategie wordt niet alleen gebouwd aan een lokale gemeenschap, maar ook aan een veerkrachtig landschap. Het innovatieve concept van de Zorgderij, een integratie van ouderenzorg, historisch patrimonium en lokale landbouw, staat centraal. Het onderzoek herstelt de verbinding tussen zorg, landbouw, en voeding, waarbij gronden opnieuw toegankelijk worden gemaakt voor agro-ecologische landbouw. Drie concrete strategieën - Territoriaal, Patrimonium en Operationeel - bieden alternatieven op verschillende schaalniveaus. De oprichting van een stuurgroep, gericht op concrete taken en samenwerking met stakeholders, vormt een praktische uitvoering. De collages illustreren een lokaal verankerde voedselstrategie, en het onderzoek fungeert als een aanzet tot een debat over alternatieve, duurzame toekomsten. Kortom, de masterproef bouwt actief aan een alternatieve toekomst met duurzaamheid als kernwaarde.

L’industrie alimentaire belge face aux directives européennes « Corporate Sustainability Reporting Directive » et « Corporate Sustainability Due Diligence Directive »

L’année 2024 marque, pour les entreprises, le début d’un gigantesque chantier de mise en œuvre de deux directives européennes importantes, connues dans le jargon communautaire sous l’appellation « CSRD » et « CS3D ». Ces dernières imposent une série de contraintes, notamment des obligations supplémentaires de reporting, visant à une plus grande transparence sur les questions de la durabilité. Le travail de Juliette Baps a consisté à explorer la perception et les pratiques déjà mises sur rail par l’industrie alimentaire belge, choisie en raison de son poids économique et de la multiplicité de ses externalités proches et lointaines. Son analyse repose sur des entretiens semi-directifs menés auprès de la Fédération de l’industrie alimentaire belge, de l’Union wallonne des entreprises et de neuf grandes entreprises cotées en bourse ou pas. Il en résulte une perception globalement positive mais teintée de craintes, notamment quant au volume de travail et aux ressources nécessaires pour respecter ces deux nouvelles directives.

A télécharger : Mémoire Juliette Baps

Éclairage sur l’activité de multiplication de semences potagères populations biologiques, les modèles technico économiques et son développement en Wallonie

Le travail de Julian Martens porte sur le community based breeding, c’est-à-dire le système semencier de « semences populations », alternatif au système semencier industriel de type Hybrides F1. Il se concentre particulièrementsur les individus dont l’activité professionnelle, en Wallonie, consiste à multiplier les semences potagères populations pour les entreprises Cycle en Terre et Semailles. Après avoir analysé cette activité en lien avec le maraîchage et l’entreprise semencière, Julian Martens a identifié trois modèles technico-économiques de multiplicateur·rices (maraîcher·es multiplicateur·rices, multiplicateur·rices et institutions publiques) en fonction des motivations de leurs acteur·ices, du nombre d’équivalents temps plein, de la superficie et du nombre de variétés cultivées, du chiffre d’affaires, etc. Il a mis en évidence différents freins (techniques, financiers, organisationnels...) à l’essor de cette filière et proposé diverses améliorations dans le contexte d’une transition vers un système agroécologique biodiversifié durable et équitable.

A télécharger : Mémoire Julian Martens

Vsycle is gestart in 2020 wanneer verschillende studenten bio-ingenieur en industrieel ingenieur samenkwamen om deel te nemen aan de iGEM wedstrijd die ernaar streeft om maatschappelijke problemen op te lossen met behulp van synthetische biologie. Hier lag de focus initieel op het gebruik ice nucleation proteïnen (een soort ijsbindende proteïnen) als alternatief cloud seeding middel.

Omdat ijsbindende proteïnen veel potentieel hebben, heeft Shauny Van Hoye Vsycle gestart. Hij merkte al snel dat een biologisch cloud seeding alternatief heel veel obstakels met zicht meebrengt, waardoor hij zijn focus verlegde naar het gebruik van antivries proteïnen (ook een soort ijsbindende proteïnen) om vorstschade tegen te gaan in de teelt van bijvoorbeeld appelen of kersen.

Deze toepassing is nauwkeuriger te valideren en iets minder complex, maar valt nog steeds onder de missie van Vsycle. Vsycle wil die nieuwe ijsbindende proteïnen ontwikkelen met behulp van computationele technieken en synthetische biologie om de samenleving robuuster te maken in een veranderend klimaat, door meer regen te voorzien in drogere streken m.b.v. biologische cloud seeding of door fruitbloesems te beschermen tegen onvoorspelbare periodes van vorst.

Vsycle wordt ondersteund door Durf Ondernemen en gecoacht door Tom Van Damme.

“Het ontwikkelen van een product dat interessante wetenschappelijke concepten combineert met toepassingen die zorgen voor een betere wereld wordt waren mijn voornaamste drijfveren en als net afgestudeerde ingenieur had ik dan ook weinig te verliezen met in dit avontuur te springen. Het veranderend klimaat zorgt voor vele problemen zoals minder voorspelbare seizoenen die resulteren in meer vorstschade in de fruitteelt. Om hiervoor een oplossing te ontwikkelen als student-ondernemer is niet evident, maar ik ondervind wel geweldige steun zowel binnen de universiteit van Durf Ondernemen (organisatie binnen UGent) en professoren, als van buitenaf. Met de beurs van Stichting voor Toekomstige Generaties hoop ik de proteïnen die in silico ontwikkeld zijn in het labo te produceren en te valideren.”

Vsycle ontvangt een prototypingsbeurs van €5000.

Simon Gillet is afgestudeerd als lucht- en ruimtevaartingenieur, heeft een masterdiploma van HEC Entrepreneurs (ULiège) en is gepassioneerd door impactondernemen. Zijn project, Mineralio, is aangesloten bij de incubator VentureLab en hij wordt gecoacht door Frédéric Luizi.

Het verhaal van Mineralio begint tijdens de Climathon Liège 2021. Om de voeding van de Belgen duurzamer te maken, kwamen Simon en zijn team met het idee om mosselschelpen te verwerken tot vaatwerk en servies. Na verder onderzoek kwam Simon echter tot het besef dat biomineralen, zoals schelpen, in tal van sectoren ingezet kunnen worden.

Na ophaling, reiniging en vermaling kunnen de schelpfragmenten namelijk worden gebruikt in cosmetica, drogisterijartikelen, verf, glaswerk, kunststofverwerking, diervoeding, waterbehandeling, suikerproductie enz. Simon wil beginnen met een andere veelbelovende sector: de productie van biogebaseerde en ecologisch ontworpen materialen.

Gekweekte schelpdieren zijn de meest duurzame bron van dierlijk zeevoedsel. Bij de verbranding van één kilogram schelpen komt door de chemische samenstelling desalniettemin 0,44 kilogram CO2 vrij.

Door te kiezen voor mosselschelpen, een typisch Belgisch gerecht dat meer dan 20.000 ton afval per jaar voortbrengt, biedt Mineralio een duurzame oplossing om de hoeveelheid verbrand afval te verminderen en de natuurlijke hulpbronnen te beschermen.

"Duurzame voeding is een onderwerp dat mij na aan het hart ligt. Toen ik hoorde over de externe effecten van het verbranden van schelpen, dacht ik bij mezelf: 'Ik moet iets doen, iets ondernemen.' Als student-ondernemer heb ik de kans om de bedrijfswereld vanuit een unieke invalshoek te ontdekken, kostbare vaardigheden op te doen en omringd te worden door zeer inspirerende en welwillende mensen. Dankzij de prototypingsbeurs van de Stichting voor Toekomstige Generaties kan ik efficiëntere apparatuur aanschaffen om de schelpen te verwerken, waardoor ik meer prototypes kan maken en de markt kan testen."

Mineralio ontvangt een prototypingsbeurs van €5000.

Het team achter MilkSilk bestaat uit Alistaire Vionne en Georges Vicqueray. Beiden zitten in hun laatste masterjaar Bio-ingenieur met focus op Chemie en Bio-industrieën aan de faculteit Agronomie van Gembloux Agro-BioTech. Het team wordt ondersteund door VentureLab en meer in het bijzonder door coach Hubert Brogniez, financieel expert.

Het doel van MilkSilk is om melk die ongeschikt is voor consumptie te verzamelen, een volledig “cracking” of kraakproces uit te voeren, het scheiden de verschillende producten waaruit de melk bestaat, en deze dan door te verkopen aan non-foodsectoren en bij dit proces de boeren te betrekken. MilkSilk wil deze melk, die meestal met antibiotica besmet is, rechtstreeks bij de boerderijen en zuivelbedrijven ophalen. In ruil voor de melk zullen de producenten een financiële vergoeding krijgen.

Antibiotica worden nog altijd vaak gebruikt om mastitis (infecties aan de uier van de koe) te behandelen, waardoor de melk van behandelde koeien niet meer mag dienen voor consumptie. Het ophalen van deze voor consumptie ongeschikte melk heeft nog een ander positief effect, aangezien deze melk gewoonlijk op de mesthoop belandt of aan het kalf wordt gevoerd, wat leidt tot bodemverontreiniging of resistentie bij het kalf.

De melk die MilkSilk ophaalt, wordt "gekraakt" om de verschillende bestanddelen, zoals oplosbare en onoplosbare eiwitten, maar ook vet, eruit te halen. Deze producten worden vervolgens gebruikt in non-foodsectoren , bijvoorbeeld voor plastic, lijm, verf en houtplamuur.

"Maar hoe is MilkSilk nu eigenlijk ontstaan? Het project zag het licht na vele vruchtbare onderlinge discussies over toekomstige persoonlijke projecten. We worden allebei gedreven door een afkeer van voedselverspilling, maar hebben ook kennis over de agrovoedingsindustrie door onze studies en de invloed van Gembloux. De benutting van een afvalproduct uit deze industrie kwam al snel ter sprake. Student-ondernemer zijn biedt ons de kans om al verder te gaan met ons project, zonder alle risico's waarmee iemand die aan het begin van zijn carrière staat, geconfronteerd wordt. De prototyingsbeurs van de Stichting voor Toekomstige Generaties is voor ons een eerste stap richting een proof of concept."

MilkSilk ontvangt een prototypingsbeurs van €5000.

Analyse prospective du degré d’autosuffisance alimentaire du département de Fatick, Sénégal

Le travail de Raïssa Montois a permis d’analyser, par une approche prospective et systémique, la capacité du département de Fatick (2646 km2), au Sénégal, à nourrir ses habitant·e·s à l’horizon 2035. Ce territoire est principalement menacé par la salinisation des sols et par des épisodes climatiques de plus en plus récurrents. Raïssa Montois a modélisé l’offre et la demande alimentaire du département selon trois scénarios prospectifs : tendanciel, agroécologique et d’intensification conventionnelle. Pour ce faire, elle a récolté des données, mené des entretiens sur place et réalisé une enquête quantitative sur le régime alimentaire local auprès d’un échantillon de ménages ruraux et urbains. Le modèle prend en compte des niveaux différents de salinisation, d’intensification agricole et de diversification des cultures. Conçu selon une approche participative, ce travail a abouti à un outil d’aide à la décision pour l’Association Nationale des Programmes de Développement Intégré et pour les collectivités locales, en partenariat avec SOS Faim.

A télécharger : Mémoire Raïssa Montois (PDF)
Intervention de Raïssa lors du webinaire, à partir de 00:03:17