Voeding

Marilys Tran The Tri, onlangs afgestudeerd als master in industrieel ontwerp aan La Cambre en momenteel begeleid door greenlab.brussels, is initiatiefneemster van het Scobee-project.

Om de koolstofvoetafdruk van zijn producten zo klein mogelijk te houden, werkt Scobee met micro-organismen die cellulose kunnen aanmaken. Scobee innoveert namelijk met een nieuw proces voor de productie van bacteriële cellulose dat voordeliger en milieuvriendelijker is dan de bestaande processen. Anders dan bij kunststof en papier vergt de productie van dit polymeer zeer weinig energie en breekt het na gebruik snel af tot compost.

Bij de fabricage worden bovendien lokale afvalstoffen, afvalwater van brouwerijen en brouwresiduen gebruikt om een lokale en circulaire economie te bevorderen. Het project wil een Belgisch ecosysteem rond dit nieuwe materiaal opbouwen, via een samenwerkingsverband met diverse lokale spelers, brouwerijen en bedrijven. Zo wilt Marilys komen tot een duurzamer productie- en distributiemodel. Uit dit initiatief kunnen bovendien nieuwsoortige beroepen ontstaan. Scobee zou bestaan uit farmers die als landbouwers de verpakkingen van de toekomst telen.

Marylis: "Als industrieel ontwerper ben ik me bewust van de enorme voetafdruk van ons huidige productiemodel, van de uitputting van de natuurlijke rijkdommen en van de milieuverontreiniging. Daarom wil ik aan de ecologische transitie deelnemen door mijn competenties in te zetten voor een project dat het milieu ten goede komt. Het Scobee-initiatief gaat een cruciale uitdaging aan: hoe weren we kunststoffen uit wegwerpverpakkingen? De beurs die me werd toegekend, zal dienen voor de uitvoering van mijn prototypingplan: enerzijds om de tests van het materiaal te financieren, zodat het aan de marktvoorschriften kan voldoen, anderzijds voor de aankoop van materiaal om het productieproces te testen in realistische omstandigheden die aanleunen bij de serieproductie."

Scobee ontvangt een beurs van € 5000.

Rationner l’alimentation : une piste à suivre face à la multiplication des défis environnementaux ?

Le changement climatique, mais aussi l’érosion de la biodiversité, la raréfaction de l’eau potable et la pollution des sols font peser de lourdes hypothèques sur la sécurité alimentaire. Le rationnement peut-il être une solution ? Le travail de Lara Vanderstichelen tente de répondre à cette question. L’auteure analyse d’abord cinq politiques – anciennes ou contemporaines – de rationnement alimentaire, mettant en évidence leurs points faibles récurrents. Dans une approche résolument prospective, elle imagine ensuite trois modèles possibles de rationnement pour l’avenir, en s’inspirant de quatre dispositifs récents de contrôle de la consommation de carbone à des fins environnementales. Elle en expose les principales limites (juridiques, économiques, politiques) dans une société d’abondance. Les obstacles culturels (la représentation des contraintes, notamment environnementales) ne sont pas oubliés, amenant l’auteure à rappeler les liens étroits entre les notions de rationnement et de solidarité.

> A télécharger : Mémoire Lara Vanderstichelen (PDF)

Casser les clichés sur les groupes sociaux défavorisés dans les discours sur l’alimentation durable

Le travail d’Emy Scheer s’intéresse aux pratiques et aux représentations des publics précarisés vis-à-vis de l’alimentation durable. Il prend racine dans un stage chez Espace Environnement asbl mené dans la foulée d’un projet européen d’éducation permanente (AD-In). Ce mémoire revisite trois grands aspects de l’alimentation durable (le bio, le local et de saison) de même que les thèmes du gaspillage et de la consommation de viande, mais avec l’originalité de se placer du point de vue d’un public précarisé, rarement considéré par les discours écologistes classiques. Menée par entretiens compréhensifs, cette étude a permis d’identifier l’existence effective de pratiques durables, bien que celles-ci soient généralement masquées par des discours plus pragmatiques et personnels (goût, santé, économie…). Plus largement, ce travail plaide en faveur d’une vision plus inclusive consistant à « dés-invisibiliser » le public précaire des discours sur l’alimentation durable et à le faire sortir du stéréotype de public « non éduqué » sur cette thématique.

> A télécharger : Mémoire Emy Scheer (PDF)

PachaGreens is een Gentse stadsboerderij die verse microgroenten kweekt. Deze microgroenten, of gekiemde zaden, hebben allang hun plaats in de culinaire wereld. Chef-koks waarderen ze om hun grote decoratieve waarde en smaak. Hun potentieel is echter veel groter, omdat deze microgroenten gemakkelijk dagelijks gebruikt kunnen worden in bijvoorbeeld de vorm van salades. Tom De Windt creëerde PachaGreens met de ambitie om een voedzame, efficiënte en duurzame productie te ontwikkelen.

Wat maakt microgroenten zo duurzaam? Ten eerste hebben veel studies aangetoond dat een microgroente 4 tot 40 keer voedzamer is dan een volwassen soort. Bovendien duurt de groeicyclus slechts 10 tot 14 dagen en vergt die weinig onderhoud. Er komen geen chemische middelen aan te pas, enkel licht, een kleine hoeveelheid water en warmte.

Daarnaast worden de microgroenten van PachaGreens gekweekt uit organische zaden en op hennepvezelsubstraat, een zeer ecologische plant waarvan de vezels gemakkelijk te composteren zijn. De positieve impact op het milieu wordt bevorderd door een combinatie van productie in groenteserres en verticale binnenteelt in een geautomatiseerd en gecontroleerd systeem. Dit zorgt ervoor dat het teeltoppervlak regelmatig wordt vernieuwd. De microgroenten worden verkocht in biologisch afbreekbare verpakkingen in een groeiend netwerk van retailers.

De markt voor verse plantaardige eiwitten in België is zeer beperkt, met slechts een klein aantal producten in de horeca. Noemi Salantiu en Winnie Poncelet zijn overtuigd van de noodzaak om dit gezonde en ecologische alternatief voor dierlijke eiwitten verder te ontwikkelen, en daarom lanceerden ze Beanlife.

De Brusselse start-up Beanlife produceert en verkoopt tempeh, een voedingsmiddel op basis van plantaardige eiwitten, dat dit ondernemerskoppel maakt van soja die volgens een traditionele Indonesische methode wordt gefermenteerd. Deze methode biedt een smakelijker tempeh met een betere textuur dan de vegetarische producten die momenteel in België verkrijgbaar zijn. Beanlife heeft ook een ‘circulaire’ tempeh ontwikkeld, waarbij gebruik wordt gemaakt van residuen uit de notenindustrie.

Wat is het voordeel van tempeh? Het wordt vaak gezien als een milieuvriendelijker alternatief voor vlees: de teelt van soja, het hoofdbestanddeel van de klassieke tempeh, genereert 5 tot 60 keer minder CO2-uitstoot dan de vleesproductie. Het overschakelen van rundvleesconsumptie naar tempeh zou een besparing van 708.000 kg CO2 per jaar opleveren! De grondstoffen voor tempeh, soja, noten en zwarte bonen, kunnen volledig biologisch worden geproduceerd in België. Tot slot is tempeh gezond: rijk aan eiwitten, vezels, vitaminen, en zeer goed verteerbaar. Het kent een grote verscheidenheid aan culinaire toepassingen, zoals blijkt uit de samenwerkingsverbanden die Beanlife aanging met verschillende spelers in de horeca.

De ervaring van Winnie en Noemi stelt hen in staat om dit innovatieve product een groot potentieel te geven: meer producten, minder verpakkingen, minder afval, meer partnerschappen om de toekomst vorm te geven.