Materialen & Afval

Kirsten Smets, Lieve Korevaar, Jens Van Haute en Lies Broux zijn vier studenten die momenteel hun master innovation & entrepreneurship volgen aan de Antwerp managementschool. Gecoacht door Sven De Vocht, hebben zij Shampearl opgericht.
 
Shampearl produceert een gamma van duurzame en natuurlijke badkamerproducten zoals shampoo, bodywash en conditioner. Het doel is plastic flessen uit de badkamer van hotels te bannen. Elke maand gooit een hotel van vijftig kamers tot wel 80.000 plastic verpakkingen weg. In een jaar kan dit dus oplopen tot één miljoen weggegooide plastic verpakkingen voor één enkel hotel!  
 
Shampearl produceert een gamma van duurzame, plasticvrije, shampoo-, conditioner- en bodywashparels in verschillende maten, kleuren en geuren. Hiermee bieden wij luxueus alternatief dat zowel de afvalberg van hotels verkleint, alsook een extra unieke ervaring aan de hotelgasten biedt. Verder werkt Shampearl enkel met lokale en gecertificeerde producten die geen schadelijke chemicaliën bevatten en voedend zijn voor het haar en de huid. Met dit gamma zullen ze in staat zijn om het aantal plastic wegwerpverpakkingen met 14.000 stuks per jaar per hotel te reduceren. Kortom, een duurzame luxueuze oplossing! Shampearl, impacting the world, one pearl at a time!

Kirsten, Lieve, Jens en Lies: “Zelf biedt de ondernemerservaring ons dagelijks talloze kansen, maar schotelt ons ook harde en moeilijke uitdagingen voor. Dankzij de steun van Stichting voor Toekomstige Generaties zijn wij in staat ons prototype te perfectioneren, en ons finaal product op punt te stellen. Zo zijn we weer een stap dichter bij het vinden van het ultieme alternatief voor de huidige vervuilende toiletartikelen in de hotelsector.”

Shampearl ontvangt een beurs van € 5000.

Joakim Brison studeert voor adviseur duurzame ontwikkeling aan de HEPN (Haute Ecole Provinciale de Namur), en is nu ook ondernemer met de steun van Linkube.

Van kindsbeen af is Joakim geboeid door het recupereren van voorwerpen en materialen om er samen met zijn grootmoeder en moeder mee te knutselen. Zijn hele jeugd lang behoudt hij die passie voor upcycling, en vandaag maakt hij zelf zijn decoratie-elementen. Hij vindt echter niet altijd de materialen die hij nodig heeft voor zijn projecten, en voelt zich in zijn creativiteit geremd. Joakim weet dat de meeste bedrijven indrukwekkende hoeveelheden herbruikbare materialen weggooien. Vanuit zijn streven naar duurzame ontwikkeling lanceerde hij UP-Recycle.

UP-recycle stelt die schat aan materialen ter beschikking van het brede publiek, om ze opnieuw een nuttige bestemming te geven. Het door Joakim ontwikkelde marktplaatsmodel bevordert de uitwisseling tussen verschillende betrokkenen. Door een breder publiek toegang te geven tot dat afval, hoopt UP-Recycle een grote stap te zetten naar een betere valorisatie van al deze materialen. 

Joakim: "Student-ondernemer zijn is echt een unieke ervaring, omdat dit een heel bepalende periode is voor de toekomst van een jongere. Zelf heb ik de keuze gemaakt om mijn eigen toekomst te creëren. Als student-ondernemer krijg je behoorlijk wat hulp en ondersteuning van organisaties, innovatiecentra, onze school enzovoort. Het is volgens mij een uitstekend moment om in het actieve leven te stappen."

UP-Recycle ontvangt een beurs van € 3000.

Marilys Tran The Tri, onlangs afgestudeerd als master in industrieel ontwerp aan La Cambre en momenteel begeleid door greenlab.brussels, is initiatiefneemster van het Scobee-project.

Om de koolstofvoetafdruk van zijn producten zo klein mogelijk te houden, werkt Scobee met micro-organismen die cellulose kunnen aanmaken. Scobee innoveert namelijk met een nieuw proces voor de productie van bacteriële cellulose dat voordeliger en milieuvriendelijker is dan de bestaande processen. Anders dan bij kunststof en papier vergt de productie van dit polymeer zeer weinig energie en breekt het na gebruik snel af tot compost.

Bij de fabricage worden bovendien lokale afvalstoffen, afvalwater van brouwerijen en brouwresiduen gebruikt om een lokale en circulaire economie te bevorderen. Het project wil een Belgisch ecosysteem rond dit nieuwe materiaal opbouwen, via een samenwerkingsverband met diverse lokale spelers, brouwerijen en bedrijven. Zo wilt Marilys komen tot een duurzamer productie- en distributiemodel. Uit dit initiatief kunnen bovendien nieuwsoortige beroepen ontstaan. Scobee zou bestaan uit farmers die als landbouwers de verpakkingen van de toekomst telen.

Marylis: "Als industrieel ontwerper ben ik me bewust van de enorme voetafdruk van ons huidige productiemodel, van de uitputting van de natuurlijke rijkdommen en van de milieuverontreiniging. Daarom wil ik aan de ecologische transitie deelnemen door mijn competenties in te zetten voor een project dat het milieu ten goede komt. Het Scobee-initiatief gaat een cruciale uitdaging aan: hoe weren we kunststoffen uit wegwerpverpakkingen? De beurs die me werd toegekend, zal dienen voor de uitvoering van mijn prototypingplan: enerzijds om de tests van het materiaal te financieren, zodat het aan de marktvoorschriften kan voldoen, anderzijds voor de aankoop van materiaal om het productieproces te testen in realistische omstandigheden die aanleunen bij de serieproductie."

Scobee ontvangt een beurs van € 5000.

Esther & Marie-Eline zijn twee jonge ontwerpsters die gepassioneerd zijn door design, maar evenzeer door de invloed van die sector op de klimaatproblematiek. Esther doet haar master interieurarchitectuur aan Sint Lucas in Gent en Marie-Eline studeert Interieurvormgeving aan Thomas More in Mechelen. Een gemeenschappelijke frustratie over de huidige wegwerpmentaliteit bracht hen samen om een duurzamer en modulair concept te ontwikkelen.  
 
Het is hoog tijd om met een andere blik naar onze gebruiksvoorwerpen te kijken. Het is niet langer verantwoord om producten aan te schaffen die een korte levensduur hebben, die niet multifunctioneel ingezet kunnen worden. Producten moeten kunnen evolueren en veranderen tijdens het leven van de consument, zodat ze tientallen jaren kunnen meegaan en relevant blijven.
 
Circulaire initiatieven zijn gelukkig aan een opmars bezig, maar zijn vaak vrij duur en ontoegankelijk voor het grotere publiek. Zij grijpen dan ook nog te vaak terug naar onpersoonlijke, minder kwalitatieve meubelstukken waar ze niet echt een band mee hebben, en die ze daarom ook snel weer laten gaan. Met als gevolg een immer groeiende afvalhoop.
 
Met het aanbieden van een stalen tussenstuk voor plaatmateriaal willen we de drempel naar doe-het-zelven drastisch verlagen. Het in- en uit elkaar halen van meubilair wordt kinderspel. Het plaatmateriaal wordt tussen het tussenstuk aangedraaid, en vervolgens kunnen zo talloze creaties gemaakt worden.

Esther en Marie-Eline: "HITCH wil graag een tegengewicht bieden tegen de vergankelijke wegwerpcultuur waarin we ons momenteel bevinden. We kiezen onze meubels op basis van onze huidige noden, met als gevolg dat ze een zeer korte levensduur hebben. Bovendien is de optie om de producten uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten, dikwijls zeer beperkt of bijna niet haalbaar. Wij zien een dringende nood aan een duurzame, circulaire oplossing die toegankelijk is voor een breder publiek. Als student-ondernemers hebben we de kans om hiermee te experimenteren en om kennis op te doen buiten het klassieke schoolkader. Dankzij de stichting kunnen we ons prototype op punt stellen en onderzoek doen naar duurzame materialen."

HITCH ontvangt een beurs van € 5000.

Calculer l’impact environnemental de son comportement numérique : bientôt à la portée de la main ?

Si le système numérique mondial était un pays, il serait le troisième plus grand consommateur d’électricité au monde derrière la Chine et les États-Unis. Partant de ce constat (et de celui des limites des calculateurs d’impacts environnementaux actuels : imprécision, greenwashing….), Maxime Schurmans a établi les bases théoriques d’un calculateur innovant. Reposant sur la méthodologie de l’analyse de cycle de vie, celui-ci analyserait les impacts environnementaux de tout outil numérique depuis sa fabrication jusqu’à sa fin de vie. Conçu dans le but de sensibiliser le grand public sur sa consommation réelle d’électricité via PC et smartphone, il permettrait à chacun·e d’évaluer l’empreinte environnementale de son comportement numérique selon six critères : position géographique, type d’appareil et de connexion, action numérique prestée, recyclage (ou non), nombre d’années d’utilisation. Maxime Schurmans a également étudié en détail les pratiques des GAFAM et l’impact réel de leur colonne vertébrale : les centres de données.

> A télécharger : Mémoire Maxime Schurmans (PDF)

« Je porte, je jette et puis j’oublie »… 37 pistes pour la transition du secteur textile vers une économie circulaire

Eléonore Arnould s’est intéressée aux facteurs susceptibles d’accélérer la transition du secteur du textile fast fashion (vêtements de faible qualité et fréquemment renouvelés) d’un modèle linéaire classique vers un modèle circulaire. À l’heure actuelle, seul 1% des vêtements jetés et récupérés à l’échelle mondiale sont recyclés en nouveaux vêtements, en dépit d’impacts considérables tant en matière sociale (salaires dérisoires, accès à la protection sociale...) qu’environnementale (utilisation de matières premières, contribution à l’effet de serre...). L’auteure a mené des entretiens semi-directifs avec une douzaine d’acteur·rice·s impliqués dans cette transition : entrepreneur·euse·s, consultant·e·s, expert·e·s et innovateur·rice·s. Ces rencontres lui ont permis d’identifier 18 freins et 19 leviers à la transition. Par exemple : les coûts de capital et investissement élevés en matière de recherche et développement pour le recyclage, le rôle important de l’éducation des maillons de la filières et la collaboration intensive au sein de cet écosystème d’affaires.

> A télécharger : Mémoire Eléonore Arnould (PDF)

Scobee : les eaux usées des brasseries belges, tremplin pour une filière plus écologique d’emballages

Le travail de Marilys Tran souhaite apporter une réponse à deux constats interpellants. À l’heure actuelle, 40 % des déchets plastiques sont constitués d’emballages à usage unique. De plus, le taux de recyclage mondial des matières plastiques atteint 14 %. Marilys Tran s’est intéressée à la cellulose bactérienne, un biopolymère naturellement formé par certains types de bactéries au cours d’un processus de fermentation. Par divers tests menés en laboratoire, elle a cherché à savoir s’il était possible de remplacer la matière première généralement utilisée à cette fin (thé vert ou noir) par des déchets locaux. Elle en a conclu que la ressource locale la plus intéressante en Belgique, tant sur le plan écologique qu’économique, serait les eaux usées engendrées par le brassage de la bière. Ce déchet, disponible abondamment, ne bénéficie que de très peu de voies de valorisation. In fine, la feuille de matière issue de ce processus présente des qualités intéressantes dans le domaine de l’emballage : souplesse, résistance et transparence. Elle est également biodégradable en compost. Un brevet a été déposé.

> A télécharger : Mémoire Marilys Tran The Tri

La filière chanvre en Wallonie, un secteur d’avenir à (ré)inventer

Depuis la faillite, en 2019, de l’unique usine wallonne de défibrage du chanvre, située à Marloie, la surface cultivée de ce végétal s’est écroulée en Wallonie, passant de 470 à quelques hectares. Le chanvre présente pourtant des avantages indéniables par rapport au coton : il exige dix fois moins d’eau et pas de pesticide, peut être utilisé de la racine jusqu’à la feuille, régénère la structure des sols et se révèle utilisable dans une multitude de secteurs (alimentaire, textile, papier, bâtiment, automobile, etc.). Noémie Le Meur a recensé les raisons ayant conduit à la faillite de l’usine de Marloie et, plus largement, à l’échec de l’ensemble de la filière chanvre textile en Wallonie. Pour ce faire, elle a rencontré un agriculteur, une designer, une tisserande et une personne active dans le génie civil. Son travail met en évidence l’intérêt de pratiques alternatives fondées sur le troc et le partage de connaissances qui, à terme, pourraient constituer une base utile pour relancer la filière.

> A télécharger : Mémoire Noémie Le Meur (PDF)