Namen

Paysans-Artisans is een coöperatie, ontstaan in 2013 uit verzet tegen de industrialisering van de voedingssector, de uniformisering van smaak en de aantasting van knowhow. De coöperatie verkoopt artisanale, lokale producten van zo’n 60 producenten via een online platform en verschillende verkooppunten in Namen, gerund door vrijwilligers. Verder organiseert de gelijknamige vzw workshops en andere activiteiten om kennis en vaardigheden uit te wisselen. Naast een bedrijf is Paysans-Artisans een burgerbeweging die landbouwers, kleinschalige verwerkers en consumenten met een gemeenschappelijke visie op voeding en landbouw verenigt en versterkt.

Landbouw- en voedingsmodel transformeren

Paysans-Artisans faciliteert wekelijks de verkoop van groeten, fruit, vlees, brood, kaas, boter, confituur, bier, fruitsap, soep, desserten en andere bereide gerechten. Daarnaast levert de coöperatie sinds 2016 producten aan buurtwinkels, boerderijwinkels, scholen, restaurants en traiteurs. Op die manier wordt de keten kort gehouden en wordt de band tussen lokale producenten en afnemers versterkt. Met deze activiteiten streeft Paysans-Artisans naar een transformatie van ons landbouw- en voedingsmodel zodat kleine producenten opnieuw hun plaats kunnen veroveren. Cruciaal hiervoor is een solidariteit tussen producenten en consumenten/burgers, alsook de partnerschappen met andere organisaties in andere regio’s en landen opdat de beweging kan groeien.

Doen en denken 

“We moeten ons voorbereiden op een ander soort model” legt Benoit Dave, coördinator, uit. “We willen mensen leren denken op een andere manier”. Daarom organiseert de vzw ‘Les Ateliers de Paysans-Artisans’ verschillende activiteiten met als rode draad voeding en landbouw. Ze heeft drie pijlers. De eerste pijler omvat vormingen, ‘docu-debatten’ en conferenties rond het herdenken van de voedselketen. Ten tweede organiseert ze workshops rond het plezier van koken en tuinieren, leer je er artisanale drankjes maken en houdt ze Repair Cafés. Dankzij het derde luik kunnen producenten en consumenten kennismaken met artisanale boeren uit andere landen uit Europa, Afrika en Azië. In samenwerking met ‘Les Compagnons Bâtisseurs’ organiseert ze tot slot kampen voor en door jongeren.

La Cuisine des Champs is een tiental jaar geleden gegroeid uit TCO Services. In 2005 lanceerde TCO een project in verband met gezonde en duurzame voeding in scholen. Het debat over de kwaliteit van gerechten uit een grootkeuken kreeg veel bijval. Er was duidelijk nood aan een alternatief voor kantinemaaltijden die door velen als ’junkfood’ werden beschouwd. En zo ontstond het project van een veld-grootkeuken.

Het project is eenvoudig: een faciliteit bouwen waar lokale producten en grondstoffen konden worden verwerkt, om er lekkere maaltijden mee te bereiden en ze aan voordelige prijzen te leveren.

Een tweede opzet van het project was te voorzien in de specifieke behoeften van kwaliteitsmaaltijden in crèches.

Het project legde eerst de nadruk op gezonde voeding en vervolgens op biologische en duurzame maaltijden. Zo kwam men tot een globale aanpak omtrent duurzame voeding.

Om dit traject te verwezenlijken moest men transversaal werken, waarbij de kwalitatieve en biologische aspecten op de eerste plaats kwamen, maar waar ook het milieu-, sociaal en economisch effect van de activiteiten werden georganiseerd volgens de duurzaamheidsprincipes. Het voornaamste obstakel voor dit project was het vinden van bevoorradingsoplossingen met korte ketens: telers of bevoorradingsketens vinden die in de behoeftes van een grootkeuken konden voorzien, was moeilijk. Zulke ketens bestaan wel degelijk maar ze verbinden enkel lokale telers met biomanden of winkels: geen van deze bevoorradingsketens beantwoordt dus aan de specifieke behoeftes van de grootkeuken.

Uit deze tekortkoming ontstond het project om een keuken echt in het midden van de velden te bouwen: we staan fysisch dichter bij de leveranciers én kunnen onmiddellijk de ruwe groenten verwerken.

De keuken werd in Fernelmont gebouwd, in het midden van de velden, maar ook met een industriezone in de buurt. Ze is dus strategisch gevestigd in hartje Wallonië. Dit is praktisch voor leveringen, zowel van de leveranciers als van de grootkeuken naar de instellingen. Momenteel blijft het een uitdaging om de geschikte telers te vinden. Het project wil zelf zijn eigen bevoorradingsketens met korte ketens ontwikkelen.

La Cuisine des Champs biedt telers de gelegenheid producten te verkopen die ze binnen traditionele ketens niet kunnen afzetten: groenten met een niet-uniforme grootte en onverkochte groenten of productie-overschotten die allemaal onvermijdelijk zijn wanneer bijvoorbeeld alle tomaten tegelijk rijp worden. La Cuisine des Champs deze dan tot sauzen verwerken om ze later aan maaltijden toe te voegen.

La Cuisine des Champs is een grootkeuken die werkt met lokale producten en met voedseloverschotten via de korte bevoorradingsketens en vervolgens kwaliteitsmaaltijden levert aan instellingen, zoals scholen of crèches.

De vzw La Surizée is in de jaren 90 gecreëerd door inwoners van de dorpen Surice en Omezée (Philippeville), met als doel de plattelandsvlucht tegen te gaan. In 2006 besluiten enkele leden van de vzw een biogasinstallatie op stand te brengen op het dorpsterrein, waarmee voldoende biogas geproduceerd moet worden om in de behoeften van het volledige dorp te voorzien. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met landbouwondernemer Dimitri Burniaux die zijn terrein ter beschikking stelt en die het beheer op zich neemt. In april 2015 is de centrale vernieuwd en het vermogen ervan verdubbeld.

De centrale verwerkt vooral bijproducten, zoals pulp van suikerbieten, wortelharen en aardappelschillen. De elektrische energie wordt via het elektriciteitsnet (Lampiris) verspreid. De hoeveelheid geproduceerde, elektrische energie is gelijk aan de hoeveelheid energie die in het dorp van een honderdtal inwoners wordt verbruikt. In de winter kunnen dankzij de warmte-energie (de warmte van de motor) 8 huizen en 9 appartementen worden verwarmd. Het digestaat wordt gebruikt als bemestingsmiddel voor weilanden waar gewassen op worden verbouwd.

Doordat het project in Wallonië in eerste instantie een proefproject was, ontving het een financiering van het Ministerie van Energie (80%) en van de Europese Unie. De kosten voor de centrale bedroegen 800.000 euro. De winst van de centrale – voornamelijk door de groene certificaten opgestreken (+/- 65 euro per certificaat in 2015) – gaat naar de beheerder. De huur die hij betaalt aan de vzw, eigenaar van de centrale, wordt gekoppeld aan de prijs van de certificaten. Op deze manier deelt ook de vzw in de winst van de centrale.

Schmitz Digital Printing, dat gespecialiseerd is in het digitaal bedrukken van grote oppervlakken, waagde 7 jaar geleden een unieke sprong richting ecologisch printen en creëerde het «Green Attitude»-label. Deze ecologische visie werd over het hele productieproces ingevoerd. De EMAS-registratie in 2010 zette het label nog extra kracht bij. Binnen de drukkerij werd zelf een heus EcoTeam opgericht dat er elke dag opnieuw over waakt dat alle procedures streng worden nageleefd. Het bedrijf levert ook op het sociale vlak al heel wat inspanningen, maar wil die verwezenlijkingen nu ook laten certificeren. Tegelijkertijd wil het bedrijf, dat in 2013 vijftien werknemers telde, blijven groeien.

Een groene drukkerij

“Een drukkerij wordt vaak gezien als een vervuiler die niet alleen bomen kapt, maar ook schadelijke kleurstoffen en oplosmiddelen gebruikt. Ons bedrijf bewijst dag na dag het tegendeel”, constateert Bruno Schmitz, oprichter van Schmitz Digital Printing. De in Ciney gevestigde drukkerij probeert zo veel mogelijk ecologisch verantwoorde inkt te gebruiken, haar schadelijk afval tot een minimum te beperken en haar energieverbruik te reduceren. In 2013 wilt Schmitz het elektriciteitsverbruik met 30 % en het afval met 50 % verminderen. Een ander streefdoel is 75 % van alle afval te kunnen recycleren en daarnaast probeert Schmitz ook nog eens altijd op biologisch afbreekbare dragers te drukken. Het EcoTeam van 3 werknemers waakt dag na dag over de correcte uitvoering van het milieubeheersysteem.

De werknemer, een onmisbare schakel!

Met een stijgende omzet is Schmitz een gezond bedrijf dat 20 werknemers tewerk stelt. Elke werknemer krijgt    een heuse ‘milieubewijs’, waarop staat uitgelegd welke verantwoordelijkheden hij of zij heeft. Iedereen kan ook goede ideeën of voorstellen achterlaten in de ‘green box’. “Onze filosofie kan immers enkel in praktijk worden gebracht als iedereen zijn rol van onmisbare schakel in de keten erkent en als dusdanig ervaart”, verduidelijkt Bruno Schmitz. De crisis weerhoudt Schmitz er niet van om te blijven investeren en de werkgelegenheid te creëren. “Onze sector staat de laatste jaren sterk onder druk van erg goedkope drukkerijen uit het Oosten, vele collega’s hebben die moordende concurrentie niet overleefd”, betreurt Bruno Schmitz. Schmitz probeert immers economie, ecologie en welbevinden van de werknemer te combineren met regionaal verankerd ondernemerschap.

Esperanzah! is een wereldmuziekfestival in de abdij van Floreffe, dat jaarlijks meer dan 40.000 bezoekers trekt. Al van in het prille begin hebben de organisatoren er een erezaak van gemaakt om hun artistiek concept te koppelen aan maatschappelijk engagement, en dit zonder de economische leefbaarheid van hun festival in het gedrang te brengen.

Dankzij de samenwerking met verenigingen worden festivalgangers bewust gemaakt van verschillende duurzame uitdagingen. De magische sfeer die er hangt, maakt duidelijk dat een andere wereld echt mogelijk is. Sinds een aantal jaar proberen de organisatoren hun succesvolle duurzame festivalconcept te verspreiden door buitenlandse teams te omkaderen bij de toepassing.

Jean-Yves Laffineur est fondateur, directeur et programmateur artistique d'Esperanzah!, un festival de musique du monde qui attire plus de 45 000 visiteurs chaque année.

L'objectif: permettre au public de vivre des concerts, qui transmettent une énergie positive, tournée vers le changement, et faire découvrir toutes les richesses culturelles souvent méconnues dans un monde où l'uniformisation culturelle règne.

Jean-Yves Laffineur est aussi impliqué dans l'encadrement d'équipes étrangères souhaitant monter des festivals engagés, plus particulièrement en Espagne et au Burkina Faso.

Après une vingtaine d'années d'expérience dans le secteur alimentaire, l'agro-industrie et la grande distribution traditionnelle, Frank Mestdagh a initié avec Florence Trokay "D'ici".
Ce magasin, où plus de 50% des produits proviennent de producteurs situés à moins de 50 km est né du constat que les produits que nous consommons viennent de partout dans le monde, alors que nous avons plein de produits merveilleux à disposition près de chez nous, mais qui sont en général mal ou peu distribués. Le souhait est de développer le projet en synergie avec les producteurs et en complicité avec les clients.   
 

« D'ici » (letterlijk vertaald « Van hier »)  is een coöperatie voor duurzame voeding gespecialiseerd in lokale kwaliteitsproducten. De eerste winkel werd in 2013 geopend in Nannine.

D’ici werd opgericht onder de vorm van een open producentencoöperatie. Momenteel telt de vereniging een dertigtal leden. Het project ging op 25 mei 2013 van start met de opening van de eerste winkel gespecialiseerd in streekgebonden voeding. De winkel bevindt zich in Naninne (Namen) en biedt, op haar 400 m2 oppervlakte, een brede keuze aan fruit en groenten, vlees, charcuterie, kaassoorten, kruidenierswaren en drank. 54% van de voedingswaren zijn geleverd door producenten op minder dan 50 km van de winkel. Bovendien zijn 100% van de producten van Belgische oorsprong, waarmee D’ici zijn steentje bijdraagt aan het versterken van de lokale economie en de milieuvervuiling tegengaat. De voedingswinkel werkt samen met een bakkerij en een restaurant. Op termijn wil « D’ici » uitgroeien tot een duurzame voedingspool, die diensten aanbiedt op het gebied van promotie, commercialisering, distributie en verwerking van kwalitatieve voedingsproducten. De ambitie is om dit op een collectieve manier te doen, samen met klanten, producenten en partners.

D’ici is een innoverend project dat zijn schouders zet onder een resem sterke maatschappelijke waarden, in het bijzonder op menselijk en ecologisch vlak.

De landbouwcoöperatie Agribio produceert, bewerkt en verkoopt al sinds 2000 biologische graansoorten van Waalse oorsprong. Agribio hecht enorm veel belang aan directe verkoop en aan de filosofie van de korten keten landbouw. Door de korte afstand, het beperkt aantal tussenpersonen en het gecentraliseerde netwerk weet de klant met zekerheid dat hij een afgewerkt biologisch, ecologisch en traceerbaar product aankoopt.

Eerlijke prijzen voor producenten

Als reactie op de dramatische situatie in de landbouw, waarbij boeren overgeleverd zijn aan de grillen van de markt, besloten zes kleine producenten zich te verenigen binnen de coöperatie Agribio. Op die manier hopen ze een eerlijke prijs te krijgen voor hun producten. Agribio integreert een milieuvriendelijke en sociale dimensie en biedt zijn leden op die manier de mogelijkheid om de markt naar hun hand te zetten, eerlijke prijzen te vragen voor hun producten en de kwaliteit ervan op de voorgrond te plaatsen.

Biologisch

De coöperatie stockeert landbouwproducten met een bio-label, bewerkt ze en brengt ze op de markt. Rustieke en immune variëteiten, zoals spelt, tarwe, rogge en boekweit, verdienen hun voorkeur. Agribio eist een strikte naleving van de biologische landbouwnormen en vermaalt in kleine molens bloem. Dit proces is misschien niet zo snel als in de industrie, maar biedt wel bloem van een veel betere kwaliteit.

Bakkerij

Sinds februari 2011 heeft Agribio, in samenwerking met de Ferme de Thioux uit Porcheresse, een bakkersatelier geopend. Sinds kort verkoopt de Ferme de Thioux naast de bakkerijproducten ook producten van Agribio en van de kaasmakerij Gros-Chêne. Agribio maakt al plannen om een tweede atelier op te richten in Brussel.

Lokale werkgelegenheid

Agribio heeft in de omgeving al een tiental jobs gecreëerd en biedt de boeren de mogelijkheid om zonder zorgen hun werk kwaliteitsvol voort te zetten.

Participation et solidarité pour prévenir la santé et le bien-être des aînés

Cette recherche-action en santé, menée sur l'entité de Floreffe, vise à promouvoir la notion de vieillissement actif. La solitude et l'isolement social lié au grand âge est un enjeu politique, sanitaire, moral et social majeur. Ils ont un impact important sur la santé et le bien-être de nos aînés. L"atelier-scénario", une méthode prospective et participative issue des sciences sociales, a été utilisée pour élaborer un programme de santé publique comportant 7 scénarios de changement dans une optique de développement durable. Il identifie et propose un éventail de stratégies et de mesures concrètes accessibles à tous, solidaires et durables, à la fois préventives et curatives.