Water

Maintien du maraîchage dans un contexte de raréfaction de l’eau : étude de l’impact du changement climatique sur les besoins en irrigation du plateau de Saclay à l’horizon 2060 et perspectives

Solenn Nguyen Vien a développé un modèle permettant d’estimer l’impact du changement climatique sur les besoins en eau des maraîcher·es en plein champ du plateau de Saclay, situé au sud-ouest de Paris. Ce modèle établit, d’une part, que la demande d’irrigation augmentera d’au moins 17 % à l’horizon 2060 par rapport à aujourd’hui et, d’autre part, que les techniques de couverture du sol permettraient une réduction des besoins en irrigation d’au moins 22 % par rapport à une culture sur sol nu. Face à ce constat, des solutions comme le changement des dates de plantation, le recours à de nouvelles variétés ou l’amélioration de l’irrigation restent pertinentes mais exigent, en surplus, un véritable redesign des agrosystèmes dans lequel la rétention de l’eau est appelée à jouer un rôle capital. La survie du maraîchage appelle également à un partage des risques liés au climat, ainsi qu’à un accès sécurisé à l’eau à travers une gestion collective, durable et équitable de cette ressource.

A télécharger : Mémoire Solenn Nguyen Vien

Terwijl de visbestanden uitgeput raken of zelfs helemaal ineenstorten, komen de rijkdom, het kapitaalbezit, de viscapaciteit en de toewijzing van visrechten steeds meer in handen van een paar grote industriële exploitanten en wordt de kleinschalige kustvisserij beroofd van haar hulpbronnen. Daarnaast neemt de biodiversiteit in de zee zienderogen af als gevolg van de klimaatverandering, vervuiling en aanhoudende overbevissing.

Het Belgische project 'Rethinking Fisheries' is ontwikkeld door Seas at Risk, een koepelorganisatie van Europese ngo's die actief zijn in de oceaansector, en Low Impact Fishers Europe, een platform van kleinschalige vissers in de Europese Unie. Het doel van dit project is om een positieve visie te ontwikkelen voor een transitie naar milieuvriendelijke en eerlijke visserij in Europa.

De nadruk ligt op het identificeren en bevorderen van alternatieve economische modellen voor de visserij, die een beperkte impact hebben op het milieu en het zeeleven en die een eerlijk inkomen genereren voor vissersgemeenschappen.

Een aantal factoren zijn essentieel om te waarborgen dat mariene hulpbronnen worden beheerd als gemeenschappelijk goed zonder ze te beschadigen voor toekomstige generaties:

• de versterking van de toezichthoudende rol van vissers en kustgemeenschappen;
• de bevordering van inkomstendiversificatie;
• het transformeren van voedselsystemen om ze eerlijker en duurzamer te maken door middel van korte waardeketens en visgebieden die ondersteund worden door de gemeenschap;
• de strijd tegen overconsumptie van vis in Europa.

Het project 'Acties om het milieu langs de zeekust van Zuid-Libanon te beschermen' is een initiatief van de Libanese organisatie Alissar. Het doel is om vast plastic afval langs de hele kustlijn van Tyrus te verminderen, te hergebruiken en te recyclen. Het richt zich tot scholen, gemeentes en steden, maar ook tot gemeenschappen en bedrijven. Met dit project wordt ernaar gestreefd om een gedragsverandering teweeg te brengen, door middel van bewustmakingsworkshops op deze verschillende plekken en via schoonmaakacties op de stranden.

De actie legt de focus op bewustmaking en op de strategie 'verminderen, hergebruiken en recyclen'. Dit betekent dat het gebruik van niet-herbruikbare materialen moet worden verminderd om hulpbronnen te sparen, dat voorwerpen hergebruikt moeten worden om het afval van wegwerpartikelen te verminderen, en dat afval moet worden gerecycled om een meer circulair model te helpen creëren.

Er werden verschillende initiatieven opgezet:

•    Er worden bewustmakingsworkshops georganiseerd in scholen, gemeentes en grote toeristische bedrijven uit de buurt (om afvalverwerking aan te moedigen en de kalender voor afvalophaling uit te delen aan de lokale bewoners).
•    Er zijn honderd recyclingbakken neergezet in scholen en op toeristische locaties.
•    Om de drie maanden wordt een opruimactie op het strand georganiseerd.
•    Er zijn achtenveertig recyclingkraampjes geplaatst, waar bewoners één keer per week hun afval kunnen komen inruilen voor voedsel- of medicijnbonnen.

Dit project is laureaat van de oproep tot micro-initiatieven van BeMed, waarmee de Stichting voor Toekomstige Generaties een partnerschap heeft dankzij het Aether Fonds voor Toekomstige Generaties.

Tunisie Recyclage is een Tunesische niet-gouvernementele organisatie die zich inzet voor het sorteren van recyclebaar afval.

Met het project 'Cap Plastic Tri' wil Tunisie Recyclage het lozen van plastic afval in zee beperken en op verschillende manieren het gedrag van de verschillende spelers in het lokale ecosysteem helpen veranderen:

• door de bevolking bewust te maken via opruimacties voor plastic afval in Metline en op de stranden;
• door een systeem in te voeren om plastic afval thuis te sorteren, op verschillende openbare plaatsen zoals scholen, gemeentelijke instanties, toeristische locaties (restaurants, duikclubs enz.) en natuurlijk in lokale vissershavens;
• door in alternatieven te voorzien voor wegwerpplastic via de opwaardering van producten gemaakt van niet-recyclebaar plastic (zoals de productie van totebags en draagbare asbakken).
   

Dit project is laureaat van de oproep tot micro-initiatieven van BeMed, waarmee de Stichting voor Toekomstige Generaties een partnerschap heeft dankzij het Aether Fonds voor Toekomstige Generaties.

iSea is een milieuorganisatie die in 2016 werd opgericht in het Griekse Thessaloniki. Haar doel is om habitats in het water te beschermen door middel van onderzoek, bewustmakingsacties en de bevordering van het behoud van mariene ecosystemen.

Het project wordt gesteund door het Aether Fonds voor Toekomstige Generaties via de oproep tot micro-initiatieven van zijn partner BeMed. De bedoeling is om afval afkomstig van de visserij en mosselcultuur in de Thermaïsche Golf beter te kunnen inzamelen en verwerken (met name aan de hand van duurzame en herbruikbare alternatieven). In deze wateren bevindt zich een van de grootste mosselbanken van Europa. Deze sector genereert vaak veel afval, zoals plastic mosselnetten, touwen, koorden en plastic tonnen die als boeien worden gebruikt. Het is essentieel dat het beheer van dit afval aangepakt wordt, omdat het vaak in zee en op illegale stortplaatsen belandt of in naburige nationale parken verbrand wordt.

Via dit initiatief is al bijna twintig ton afval ingezameld.

Dit project is laureaat van de oproep tot micro-initiatieven van BeMed, waarmee de Stichting voor Toekomstige Generaties een partnerschap heeft dankzij het Aether Fonds voor Toekomstige Generaties.

MareVivu is een Corsicaanse vereniging die zich toelegt op de strijd tegen plasticvervuiling in de Middellandse Zee. Ze zet zich ook in voor de bescherming van de mariene biodiversiteit. De organisatie kreeg in 2019 steun voor haar project 'Mission CorSeaCare' van het Aether Fonds voor Toekomstige Generaties, via de oproep tot micro-initiatieven van zijn partner BeMed. Het Fonds heeft beslist om de organisatie te blijven steunen in het kader van haar nieuwe geïntegreerde onderzoeksproject, 'RIPARU 2025'.

De Middellandse Zee maakt slechts 1% van alle zeeën en oceanen ter wereld uit, maar herbergt niettemin bijna 18% van alle biodiversiteit. Het is ook het zeegebied dat het zwaarst wordt getroffen door plasticvervuiling, omdat het een binnenzee is en omdat de intensiteit van het zeetransport, maar ook van de industriële en toeristische activiteiten toeneemt.

Met haar project wil de milieuvereniging voor een geïntegreerde aanpak en visie zorgen, met een combinatie van onderzoek en actie. Ze streeft daarbij verschillende doelen na:

• de belangrijkste bronnen van plasticvervuiling identificeren;
• deze kwestie op de agenda zetten in Corsica;
• netwerken van spelers mobiliseren en scholen;
• spelers die betrokken zijn bij de strijd tegen plasticvervuiling in Corsica ondersteunen;
• van het gebied een proefproject maken in de strijd tegen plasticvervuiling (repliceerbaarheid van de acties in andere gebieden)

Dit project wordt gecoördineerd door de vereniging MareVivu, in samenwerking met drie belangrijke partners: het onderzoekscentrum STARESO, het productiebedrijf Olmu Productions en de vereniging Sbuleca Mare.

De vereniging Palana Environnement wil ecosystemen in het water en op het land opwaarderen en beschermen. Daarvoor gebruikt ze innovatieve middelen en technieken, waaronder een samenwerking tussen de verschillende Franse spelers die zich bewust zijn van de mariene uitdagingen.  

Sinds enige tijd worden hoornkoralen (een inheemse soort die essentieel is voor zowel het onderwaterleven als de mens) in de Middellandse Zee bedreigd door professionele en recreatieve visserij, diepzeeduiken en ankerende schepen. Ze worden namelijk vaak losgerukt door ankers, netten en vislijnen.  

Hoornkoralen vormen een volwaardig ecosysteem en spelen dus een belangrijke rol in de biodiversiteit. Ze bestaan uit verschillende onderwaterbomen en vormen echte dierlijke bossen die dienen als beschermende habitat, voedselbron en kraamkamer voor tal van soorten.

Met dit project wil de vereniging bijdragen aan het herstel van dit beschadigde milieu en de kennis over het ecologische belang van deze vastzittende ongewervelden vergroten, door:

•    aangetaste locaties al duikend te verkennen;
•    losgerukte kolonies te verzamelen;
•    expedities op zee te doen om kolonies te herplanten;
•    wetenschappelijk onderzoek te doen om de ontwikkeling van de kolonies op te volgen;
•    in communicatiemiddelen te voorzien en deel te nemen aan bewustmakingsevenementen.

De ontwikkeling van een herstelprotocol en de opvolging van deze experimenten zijn van essentieel belang voor het voortbestaan van deze soort. Daarnaast wil de vereniging de resultaten van haar onderzoek delen met beheerders van beschermde zeegebieden en duikclubs, in het kader van duurzame burgerinitiatieven en participatieve wetenschap. Zo hoopt ze bij te dragen aan een ecologisch herstel op grotere schaal.

Perspectives de transition du secteur de l’assainissement individuel en Wallonie

Le travail de Yannis Govaerts a consisté à analyser les systèmes de gestion des eaux usées domestiques en Wallonie. Il a mis en évidence le fait que les prescriptions techniques actuelles sont relativement strictes et peu compatibles avec des enjeux apparus récemment, comme la réduction de l’empreinte environnementale et la valorisation optimale des nutriments dans le cadre d’une agriculture durable. Yannis Govaerts propose dès lors une série de dispositifs novateurs qu’il a personnellement expérimentés ou qui ont été expérimentés à l’étranger. Ceux-ci s’inscrivent dans une démarche low tech : bénéficiant d’une technicité et d’une complexité réduites, ils sont plus résilients. Leur potentiel est analysé selon une approche transdisciplinaire, orientée à la fois vers la faisabilité technique et la spécificité du potentiel de développement en Wallonie.

A télécharger : Mémoire Yannis Govaerts (PDF)
Intervention de Yannis lors du webinaire, à partir de 00:04:30

Régulariser les contrôles de qualité des eaux de surface en Wallonie

Pierre Ledent part du constat selon lequel, malgré diverses améliorations, les contrôles de qualité des eaux naturelles wallonnes ne font pas l’objet d’un suivi suffisamment optimalisé, notamment parce qu’ils sont tributaires de méthodes de prélèvement de terrain quelque peu archaïques et d’un réseau complexe de ponts et de passerelles. Sur base de rencontres de professionnel·le·s, d’observations in situ et d’une étude des procédés utilisés dans les régions et pays voisins, il a proposé la conception d’un drone marin répondant à diverses exigences techniques, économiques, sociales, etc. Après une étude des coûts de production, il a rédigé un cahier des charges et réalisé des plans techniques dans le but de développer un prototype fonctionnel du drone. Pour offrir un meilleur service aux préleveurs, il a également créé une application mobile et un manuel. Permettant des gains de temps substantiels, ce drone vise à multiplier le nombre de visites quotidiennes et, de là, à mieux connaître l’état de nos fleuves, rivières et plans d’eau.

A télécharger : Mémoire Pierre Ledent (PDF)
Intervention de Pierre lors du webinaire, à partir de 01:11:35